Author Archive

Dana klasa społeczna, wkraczając na tory samodzielnego bytu dziejowego, znajduje od razu w kulturze narodowej szereg wartości bliskich jej i zrozumiałych, co wynika z samego faktu „wspólnoty naturalnej”, ze „wspólnoty językowej” tradycji rodowych czy plemiennych. Istnieje wtedy pewna forma patriotyzmu, którą nazwałbym pierwotną. W charakterze ciekawego przykładu, jaki dotrwał aż do naszych

Marks powiedział, że „idee panujące pewnej epoki nie były nigdy niczym innym, jak ideami klasy panującej”. Zdanie to można rozszerzyć: wartości kulturalne, przeważające w pewnej epoce, nadające jej ton, powstają z doświadczeń i przeżyć klasy panującej, jako twór przeszłości i teraźniejszości tej klasy. Jednocześnie wypada uczynić dla uniknięcia nieporozumień pewne wyraźne zastrzeżenie.

Ignacy Seipel konstruował pojęcie patriotyzmu, wychodząc z założenia, że oznacza ono umiłowanie państwa. Sztuczność tego poglądu uderza od razu. Trzeba by szukać płowego określenia dla wszystkich  uczuć, które przywykliśmy obdarzać mianem patriotyzmu w mowie potocznej. Polacy w dobie porozbiorowej, Irlandczycy do ostatniej niemal chwili nie mieliby prawa do nazwy, dotąd zawsze używanej

Myślenie w kategoriach klasowych o zjawiskach społecznych pozwala rozwiązać jedno z zagadnień podstawowych, jakie stoją dzisiaj przed polityką socjalistyczną. Mówię o stosunku socjalizmu do patriotyzmu. Patriotyzm kojarzymy ściśle z pojęciem narodu. To ostatnie zaś tak samo, jak w rozdziale poprzednim pojęcie klasy społecznej, wymaga dokładnej definicji. Najczęściej spotkać można metodę wyliczania wszystkich

Pozostaje mi zrobić jeszcze jedno, ostatnie zastrzeżenie. Materializm dziejowy bywa nieraz ujmowany, jako metoda, zapoznająca wpływ narodowości i rasy na psychikę społeczną. Przeciwnicy nasi operują chętnie tym zarzutem; niektórzy pisarze socjalistyczni potwierdzali poniekąd jego zasadność, usiłując redukować do minimum znaczenie czynników wymienionych. Postępowanie takie nie ma nic wspólnego ze sposobem myślenia szkoły

Mieliśmy dwie kategorie główne zjawisk społecznych: „podstawę“ ekonomiczną i „nadbudowę” kulturalną, podzielną z kolei na dwa rzędy wtórne: 1) etyka i prawo, 2) wiedza, sztuka, religia, filozofia. „Podstawa” ekonomiczna pozostaje sobą także w stosunku do struktury klasowej: warunkuje zróżnicowanie społeczeństwa na klasy. Ostatnia zaś gra rolę „podstawy” dalszej wobec całej „nadbudowy” kulturalnej.

Cóż dziwnego, że dla ideologii proletariatu angielskiego zrobił najwięcej umiarkowany, ładnie optymistyczny kierunek „Towarzystwa Fabianów“ (Fabian Society), a nawet bolszewizm wygląda na wyspach Wielkiej Brytanii trochę niby wilk z obciętymi pazurami, trochę jak poirytowany kwakier. Przykład, podany przed chwilą, wykazuje, jak dalece charakter walk klasowych w historii danego społeczeństwa warunkuje psychologię grup,

Atmosfera barykad stała się tradycją w izbach robotniczych; ojciec podawał ją synowi, dziad – wnukom. Po ugruntowaniu się Rzeczypospolitej parlamentarnej i wytworzeniu nowoczesnej partii socjalistycznej oraz syndykatów zawodowych, wszystkie niechęci, uprzedzenia, nienawiści, żale, wspomnienia bolesne pozostały nadal, pogłębiały i rozpowszechniały się w miarę wzrostu oświaty, zapalając wciąż wyobraźnie młodzieńcze. Na takim gruncie

W epoce 1815 – 1830 roku wybitniejsi przywódcy robotników należeli do niezliczonych stowarzyszeń tajnych; ferment trwał niemal bez przerwy. W lipcu 1830 znów wybucha starcie orężne, a po jego zlikwidowaniu na rzecz monarchii mieszczańskiej Ludwika Filipa, mamy długi szereg zamieszek krwawych, między innymi słynną „rzeź przy ulicy Transnonain” w Lugdunie w r.

Stawiano nieraz pytanie, dlaczego francuski ruch robotniczy ma charakter bardziej skrajny, namiętniej nienawistny wobec mieszczaństwa, aniżeli angielski. Zwracano przy tym słusznie uwagę, że powołanie się na odmienność temperamentu narodowego albo na różnice tzw. rasowe nie wystarcza dla wytłumaczenia. W Belgii walońskiej, pokrewnej kulturalnie Francji, ogólny ton walki robotniczej jest zbliżony raczej do